Opis operacji związanych z budową instrumentu w warunkach dalekich od profesjonalnego warsztatu z zastosowaniem podstawowych narzędzi osiągalnych dla każdego, kto myśli o rozpoczęciu pracy nad własnym instrumentem.
Artykuł poparty fotografiami, opisem wykonywanej operacji, użytych materiałach i wykorzystywanych narzędziach.
Posiadanie odpowiedniego planu w skali 1:1 lub w mniejszej skali z naniesionymi wymiarami jest pierwszym etapem pracy.
Kilka dostępnych planów można pobrać w zakładce PLANY.
Proponujemy wykonać instrument typu Strat, będzie to łatwiejszy projekt na przygodę z lutnictwem „gitarowym”.
Korpus gitary jest płaski, bez odchylonej główki jak np. w gitarze typu Les Paul. Gryf przykręcany, z prostą główką w linii równoległej do podstrunnicy.
Dużo trudniejszym wyzwaniem jest wykonanie instrumentu o kształtach Les Paula. Tutaj musimy wykonać korpus (najlepiej z mahoniu) i dodatkowo profilowany top z klonu. Gniazdo gryfu pod kątem 4 stopni też nie jest proste do wykonania przy niedoborze narzędzi i odpowiednich przyrządów pomocniczych. Gryf w miejscu łączenia z korpusem również musi mieć odpowiednio wyfrezowane powierzchnie przylegające do przygotowanego gniazda.
Główka gryfu pochylona o 14 stopni w stosunku do podstrunnicy wymaga użycia grubszego klocka mahoniu.
Ale nie zniechęcamy, wszystko jest przecież do zrobienia.
1. Przygotowanie materiału do wykonania korpusu instrumentu typu Strat:
– potrzebujemy dwie deski o wymiarach 170 mm x 480 mm x 46 mm (olcha, jesion, klon).
Po obrobieniu powierzchni desek z zachowaniem prostopadłości wierzchu z miejscem dołożenia drugiej deski i dokładnym przygotowaniu miejsc klejenia (po złożeniu na sucho elementów, patrząc pod światło, nie powinniśmy widzieć nawet najmniejszej szczeliny), nakładamy klej TITEBOND na dwa elementy.
Po złożeniu desek, ściskamy je przy pomocy ścisków stolarskich i pozostawiamy do wyschnięcia na 48 h.
Ze szczeliny, w trakcie ściskania będzie wyciekał nadmiar kleju – należy go wytrzeć wilgotną szmatką. Ściśnięte elementy położyć do wyschnięcia na stole na wcześniej przygotowanych wąskich listewkach. Uwaga na tendencje do wybrzuszenia się desek w miejscu klejenia. Pomoże tutaj obciążenie desek leżących na stole lub kontrolowane ściśnięcie ściskami po obu stronach poprzez wąskie listewki, które będzie można po wyschnięciu kleju oderwać od powierzchni szybkim uderzeniem młotka.
2. Po sklejeniu, obrabiamy powierzchnie przy pomocy frezarki z zastosowaniem prostego stolika z suwnicami, który możemy zbudować we własnym zakresie.
Drugie rozwiązanie, to skorzystanie z uprzejmości zakładu stolarskiego, w którym za niewielką opłatą stolarz wyprowadzi nam powierzchnie na strugarce mechanicznej z zachowaniem odpowiedniej grubości desek do dalszej obróbki płótnem ściernym.
Jeżeli deski miały wymiar prawie docelowy, powierzchnie wyprowadzamy stosując płótno ścierne przyklejone taśmą dwustronną do kawałka płyty meblowej (mogą być stare drzwi od szafy).
3. Po przygotowaniu materiału wyjściowego przenosimy zarys korpusu gitary na drewno. Możemy przekalkować zarys z posiadanego planu 1:1 za pomocą kalki maszynowej lub wyciąć papierowy szablon i obrysować obwód. Należy pamiętać o linii bazowej – osi instrumentu. Oś korpusu na drewnie wyznaczona jest przez miejsce klejen
ia dwóch desek lub środek deski w przypadku wykonywania body z trzech elementów. Na szablonie jest to linia biegnąca poziomo przez cały rysunek. W dalszych pracach miejsce wyznaczenia osi będzie się odnosiło do wszystkich nanoszonych wymiarów i rozmieszczenia elementów instrumentu.
4. Po umieszczeniu zarysu na drewnie, wycinamy korpus po obrysie z ok. 2 mm naddatkiem przy pomocy wyrzynarki ( UWAGA NA PALUCHY ). Po wycięciu, szlifujemy zarys do kreski wykonanej na drewnie. Najlepszym sposobem jest zainstalowanie wiertarki w stojaku, opuszczenie rozprężnego wałka ściernego poniżej krawędzi otworu wykonanego w płycie przymocowanej do podstawy stojaka wiertarskiego. Takie położenie pozwoli nam na zachowanie kątów prostych między płaszczyznami korpusu a obrabianym bokiem.
5. Po wyprowadzeniu kształtu korpusu, przykładamy szablon z naniesionymi otworami na przetworniki, potencjometry i pozostałą elektrykę oraz otwór pod mostkiem. Szablon pozycjonujemy do linii bazowej korpusu.
Po przeniesieniu zarysu otworów na drewno wiercimy otwory frezem puszkowym na głębokość 18 mm. Pozostały materiał wybieramy przy pomocy frezarki. Podczas frezowania możemy skorzystać z szablonu używając frez z łożyskiem prowadzącym lub frezujemy ” do kreski”.
Frezowanie do kreski jest najprostszym rozwiązaniem, nie jest tutaj wymagana idealna dokładność wymiarów otworów ponieważ ten fragment będzie zasłonięty pickguard’ em. Jeżeli będziemy montowali tremolo, z tyłu korpusu wiercimy i frezujemy odpowiednią kieszeń na głębokość 15 mm wg wymiarów przeniesionych z drugiego, wcześniej przygotowanego szablonu, pamiętając oczywiście o linii bazowej jako odnośnika wymiarów.
Wszystkie powyższe operacje można wykonać przy pomocy obrabiarki CNC. Musimy oczywiście dysponować plikiem, z którego skorzystamy zlecając frezowanie oraz zapłacić za usługę, ale chyba nie o to chodzi. Wiekszość zainteresowanych chce zminimalizować koszty i samodzielnie stworzyć instrument w warunkach domowych i przy użyciu ręcznych narzędzi.
6. Frezowanie miejsca na osadzenie gryfu, ze względu na dokładność połączenia korpusu z gryfem należy wykonać przy pomocy szablonu. Szablon wycinamy i obrabiamy bardzo dokładnie wg wymiarów umieszczonych na planach instrumentu. Szablon powinien być odpowiedniej wielkości dla zapewnienia oparcia dla stopy ręcznej frezarki. Wpust frezujemy frezem 8 mm z łożyskiem o tej samej średnicy, umieszczonym przy trzonku.
Szablon pozycjonujemy do linii bazowej korpusu i regulując podkładkami, ustawiamy jego wysokość potrzebną do wybrania materiału na odpowiednią głębokość. Ustawienie szablonu jest zależne od długości posiadanego freza.
Rysunek obok przedstawia ustawienie szablonu do frezowania pod kątem do powierzchni korpusu. Jeżeli gryf jest przykręcany równolegle, szablon należy odpowiednio ustawić (bez podkładki pomiędzy korpusem a szablonem).
Pozostałe otwory i zagłębienia w korpusie wykonujemy dzięki wcześniej przygotowanym szablonom, zachowamy dzięki nim wykoannie precyzyjne i w odpowiednich miejscach.
7. Po wykonaniu wszystkich prac przy korpusie związanych z frezowaniem, przenosimy z rysunków na przód i tył wybrania „ścięcia” powierzchni body.
Nadmiar materiału zbieramy płaskim dłutem i tarnikiem, wykańczamy płótnem ściernym zamocowanym na klocku sosnowym. Do wybrania z tyłu, używamy tarników półokrągłych i wałków drewnianych z płótnem ściernym. Można się wspomagać również miękkimi ściernicami talerzowymi z gumy montowanymi w uchwycie wiertarki, szlifierką taśmową, a na wstępnym etapie heblem.
Na tym etapie wykonujemy również pozostałe zaokrąglenia na krawędziach korpusu.
Gryf do LP
Opis wykonania gryfu w przygotowaniu, tymczasem kilka rysunków i krótkie wyjasnienia.
Jeżeli nie mamy dostępu do piły taśmowej, zalecam wywiercenie prostopadłych otworów do bocznej płaszczyzny gryfu ( z naddatkiem na późniejszą obróbkę) i przecięcie sąsiadujących ścianek wyrzynarką, która jest łatwiej dostępna dla każdego.
Po uzyskaniu pow. kształtu, mamy wyjściowy materiał do obróbki pilnikiem do drewna, szlifierką i płótnem ściernym na koniec. Nie należy się spieszyć. Wszystkie czynności wykonywać z dużą starannością. Szczególną uwagę należy zwrócić podczas wykonywania stopy gryfu, która musi ciasno pasować do gniazda w body gitary.